تبیین مدیریت نسل نخست شهرهای جدید ایران با رویکرد حکمروایی خوب شهری از‌منظر تقسیمات کشوری

شهر جدید پدیده‌ و مفهوم مجردی نیست و اولین موضوعی که پیش از هر چیز باید بدان پرداخته شود، این است که نمی‌توان یک شهر را بدون در‌نظر‌گرفتن سیستمی که شهر در مسیر جریانات آن قرار دارد، مورد مطالعه قرار داد. مجموعه شرایط حاکم شامل نظام ارتباطات، مسیر مبادلات ارزش افزوده، اندیشۀ سیاسی حاکم، ارزش‌های فرهنگی موجود، ایدئولوژی، شرایط و ویژگی‌های طبیعی، منطقه‌ای، جایگاه کشور در نظام جهانی و... همچون سیستمی عمل می‌کند که موفقیت، کارایی و کفایت شهر جدید در ایران را شکل می‌دهد. واقعیت شهر جدید در کشور ایران در چنین مجموعه‌ای رقم می‌خورد. هم‌اکنون از ۱۷ شهر جدید نسل نخست ایران، ۱۲ شهر در زمرۀ شهرهای رسمی کشور و دارای شهرداری هستند که از میان این ۱۲ شهر جدید، فقط شهر جدید پردیس مرکز شهرستان شده‌است. هدف اصلی این پژوهش، تبیین مدیریت نسل نخست شهرهای جدید ایران از منظر تقسیمات کشوری است. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش بررسی، توصیفی و تحلیلی است. این پژوهش در دو بخش انجام شده‌است؛ در بخش نخست، پس از مرور مبانی و تعریف و تدقیق شاخص‌های مطالعاتی و با استفاده از نرم‌افزار Eviews و استفاده از تکنیک‌های آمار فضایی، شاخص‌های پژوهش مورد آزمون و تحلیل کمّی قرار گرفتند که نتایج این بخش مؤید رابطۀ معنادار فاصله از مادرشهر،‌ درجه تمرکز و تفرق جمعیت و همچنین اثر برازشی جایگاه شهر (موقعیت سیاسی- اداری) در سیستم شهری- منطقه‌ای در ارتباط با جذب و دافعۀ جمعیت است. در بخش دوم پژوهش، ابتدا شاخص‌های حکمروایی خوب شهری به‌عنوان تئوری هدایتگر در منابع مختلف بررسی شد و شاخص‌های 9 گانۀ راکودی مبنای مطالعه قرار گرفت و سپس مطابق اظهارنظرها و پیشنهادهای 7 نفر از خبرگان براساس تکنیک دلفی، شاخص‌های پژوهش در 20 گویه تنظیم و به روش نمونه‌‌گیری هدفمند استفاده شد. با استفاده از ابزار پرسشنامه و نظرسنجی، اطلاعات گردآوری و برای اثبات نرمال‌بودن متغیرها و تحلیل داده‌ها نیز از آزمون برازش k-s1 استفاده شد. بر مبنای نتایج با اهمیت‌ترین براساس طیف لیکرت در بین ۲۰ گویه مبتنی‌بر ۹ شاخص، گویه استفاده از پتانسیل‌های شهر و منطقه از شاخص اثربخشی و کارایی با میانگین وزنی 20/4 معیّن شد؛ بنابراین مشخص می‌شود این گویه اهمیت زیادی در تبیین مدیریت شهرهای جدید ایران از منظر تقسیمات کشوری و ارائۀ الگوی پیشنهادی دارد. رتبۀ این گویه با معیار اصلی ارزیابی مدل مدیریتی حکمروایی خوب شهری یعنی اثربخشی نیز منطبق است. در الگوی پیشنهادی به‌منظور استفاده از پتانسیل‌های شهر و منطقه، مدیران شهرهای جدید مستعد (۱۲ شهر جدید) بهتر است بر اهمیت شهر خود در ابعاد مختلف جمعیتی و... بیفزایند تا همچون شهر جدید پردیس، اولویت نخست باز‌تقسیمات کشوری در محدودۀ سیاسی- اداریشان شوند.